دانشجویانی که در رشته‌های طراحی مهندسی در حال تحصیل و یا فارغ التحصیل شده‌اند همیشه دغدغه این را دارند که کدام یک از نرم افزارهای طراحی مهندسی را یاد بگیرند که بتواند در پیشرفت کاری و کسب درآمد بالاتر و به دست آوردن موقعیت شغلی بهتر کمک کند.

قبل از هر چیز خوب است همینجا عنوان شود که روی سخن ما با دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته‌های مکانیک، ساخت و تولید و رشته‌های مرتبط با آنهاست.

نکته بعدی این که نرم‌افزارهای این حوزه که بیشتر عمومیت دارند به شرح زیر می‌باشند.

در بحث طراحی به وسیله کامپیوتر یا همان CAD می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

CATIA

کتیا یک نرم‌ افزار طراحی مهندسی بسیار قدرتمند است و می‌توان به جرئت گفت که در سطح سازی و ایجاد فرم‌های آزاد کتیا بی‌نظیر است در عین حالی که کتیا دقت بالایی در طراحی داره و مناسب کار طراحی مهندسی هست قابلیت‌های زیادی هم دارد یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین محیط‌های کتیا، محیط GSD یا همان Generative Shape Design است در این محیط می‌توان انواع مدل سیمی سه بعدی 3d wireframe و در نهایت با کمک وایرفرم می‌‌توان سطوح ساده تا پیچیده را به وجود آورد. مطمئنا نرم‌ افزاری که بتواند سطوح پیچیده را به خوبی ایجاد کند، در ایجاد هندسه‌های ساده و توپر هم خیلی قوی هست. بنابراین می‌توان روی بخش Part Design کتیا خیلی حساب باز کرد و با خیال راحت از این نرم‌افزار در انجام طراحی‌های ساده استفاده کنید.
یکی از نکات مهم در بهره‌گیری از نرم‌افزار در ایران قفل شکسته بودن آن و عدم پرداخت هزینه برای خرید و پشتیبانی نرم‌افزار هست در واقع ما در ایران داریم از نرم‌ افزارهای شرکت‌های مختلف علارغم رضایت آنها استفاده می‌کنیم و این که از نظر اخلاقی، قانونی و شرعی این کار درست هست یا خیر بحث ما نیست بحث ما این هست که چون بابت یکی از قوی‌ترین نرم‌افزارهای دنیا که خیلی از شرکت‌ها آرزوی داشتن یک نسخه از آن را دارند ریالی پرداخت نکرده‌ایم قدر آن را نمی‌دانیم. کتیا در آمریکا و اروپا به صورت فول ماژول نصب نمی‌شود چون هم توان خرید آن برای خیلی از شرکت‌ها وجود ندارد و هم نیازی به تمام محیط‌های آن در همه صنایع نیست، خوب هست بدانید که شما یک نرم‌افزار قفل شکسته که رایگان دانلود می‌کنید روی تمام سیستم‌های خودتان می‌توانید نصب کنید و یک کپی از آن را هم به دوستان و همکاران بدهید ولی در اروپا و آمریکا با آنکه نرم افزار را خریداری می‌کنند چنین نیست و بابت نصب روی هر سیستم باید لایسنس مجزا خریداری کنند این را گفتم که قدر این نرم افزارها را بدانید و از آنها بهره کافی ببرید در خصوص آموزش هم همینطور در اروپا و آمریکا آموزش یک نرم‌ افزار خیلی هزینه دارد با آنکه در آنجا یوتیوب فیلتر نیست و هرکس بخواهد به راحتی می‌تواند از یوتیوب فیلم‌های آموزشی بسیار خوب دانلود کند ولی باز به خاطر منسجم نبودن آموزش‌ها در یوتیوب و گاها وقت گیر بودن و عدم صدور گواهی‌نامه خیلی‌ها مجبور هستند دوره‌های آموزشی پر هزینه را بگذرانند و به جرئت می‌توان گفت که گرانترین آموزش‌ها در ایران مفت به حساب می‌آید. بنابراین قدر این داشته را بدانید و از آن درست استفاده کنید.

یک مطلب دیگر که باز خوب هست بیان شود این که خیلی‌ها اشکالات نرم افزار را به گردن قفل شکسته بودن آن می‌اندازند در حالی که چنین نیست و نرم افزار لایسنس‌دار هم ممکن هست باگ‌هایی داشته باشد ولی اگر شما لایسنس نرم‌ افزار و پشتیبانی آن را داشته باشید می‌توانید باگی که مشاهده می‌کنید را به آنها گزارش کنید و درخواست رفع آن را کنید ولی این امکان برای کسانی که از نرم‌ افزار قفل شکسته استفاده می‌کنند وجود ندارد.

از بحث معرفی کتیا خارج نشیم کتیا در ایجاد نقشه‌های دو بعدی هم خیلی خوب عمل کرده به طوری که می‌توان خیلی سریع نقشه دو بعدی با برش، دیتیل و اندازه‌گذاری و خلاصه هر چیزی که یک نقشه لازم دارد را در کتیا دارید.
ابر نقاط کتیا که فوق العاده هست و به راحتی می‌توان با کمک محیط‌های ابر نقاط کتیا و استفاده هم زمان از محیط‌های دیگر به راحتی از ابر نقاط به مدل سه بعدی رسید.
محیط فری استایل کتیا که معرکه است کلا کتیا با این محیط چند سرو و گردن از دیگر نرم‌افزارها بالاتر هست.

خوشبختانه کتیا در بخش ماشینکاری هم خیلی خوب عمل کرده و می‌تواند تمام نیازهای یک دستگاه ماشین فرز CNC و یا تراش CNC را برآوره کند.
باید وارد کتیا شوید تا ببینید برای پایپینگ، استراکچر، طراحی قالب، طراحی درخت سیم، ارگونومی و … بخش‌هایی دارد گرچه در بخش‌های متفرقه کتیا ابزارهای قدرتمندی مثل محیط‌های اصلی وجود ندارد ولی خیلی کار راه انداز است و همین که لازم نمی‌شود محیط نرم افزار را جهت انجام یک کار عوض کنید خیلی مزیت هست.
البته پیشنهاد نمی‌شود که شما تمام محیط‌های کتیا را فرا بگیرید چون هم به مرور فراموشتان می‌شود هم این که اگر محیط‌های اصلی را فرا بگیرید بستگی به نوع کارتان و نیاز شما می‌توانید محیط‌های فرعی را خیلی سریع فرا بگیرید.

بیشتر بدانید: آموزش کتیا مقدماتی

Pro Engineer (Creo)

نرم‌افزار پرو اینجینر هم همانند کتیا یکی از قدرتمندترین‌ها هست Pro Engineer که نسخه‌های جید آن به نام Creo  به بازار آمده قابلیت‌های زیادی دارد و در اروپا و مخصوصا آمریکا خیلی طرفدار دارد اما متاسفانه در ایران کمتر به سراغ Creo رفتند و منابع یادگیری و آموزش Creo کم هست و می‌توان گفت شرکت‌های کوچک در ایران که مطلقا از Creo استفاده نمی‌کنند و شرکت‌های بزرگ هم اگر استفاده می‌کنند در کنار Creo معمولا CATIA هم استفاده می‌کنند.

NX

نرم‌ افزار NX هم دوشا دوش CATIA و Creo در رقابت تنگاتنگ هستند و قابلیت‌های کم‌نظیری دارد و در دنیا طرفداران زیادی دارد، اما متاسفانه NX هم همانند Creo در ایران منابع آموزشی زیادی ندارد و کمتر شرکتی به سراغ آن رفته و دقیقا همانند Creo  هر کسی که از NX استفاده می‌کند در کنار آن کتیا هم دارد کمتر جایی مشاهده شده که فقط و فقط از NX و یا Creo استفاده کنند ولی خیلی از شرکت‌ها هستند که فقط و فقط از کتیا استفاده می‌کنند بنابراین با همه مزیت‌های NX و Creo اگر به دنبال یادگیری نرم‌ افزاری فراگیر هستید پیشنهاد ما کتیا می‌باشد.

Solidworks

سالیدورکس را می‌توان اینگونه تعریف کرد: ساده، راحت، کار راه انداز، رابط کاربری عالی، یادگیری سریع
این همه خصوصیت باعث شده که سالیدورکس به عنوان یک نرم‌افزار غالب در اکثر شرکت‌ها مخصوصا شرکت‌های کوچک استفاده شود درست هست که سالیدورکس در سطح سازی به پای Catia ،Creo و NX نمی‌رسد ولی برای طراحی قطعات و مجموعه‌های ساده و کمی پیچیده (از نظر فرم هندسی) عالی هست.
شما می‌توانید با اضافه کردن پلاگین Geomagic به سالیدورکس از ابر نقاط و سطح سازی پیشرفته آن بهره بگیرید.

سالیدورکس با همه امتیازاتی که دارد ممکن است در طراحی قطعات فریفرم شما را پشتیبانی نکند اما اگر در کارهای شما پیچیدگی زیادی وجود ندارد سالیدورکس انتخاب خیلی عالی هست.

بیشتر بدانید: آموزش سالیدورکس

Inventor

اینونتور را می‌توان در حد سالیدورکس دانست محیط طراحی قطعات به صورت توپر، محیط نقشه‌کشی قوی، محیط مونتاژ خیلی خوب از خصوصیات آن است انتخاب اینونتور به عنوان یک نرم‌ افزار طراحی در ایران در صورتی درست است که کارفرمای شما تمایل به استفاده از این نرم‌ افزار را داشته باشد توجه کنید که برای تعامل با دیگران گاهی انتخاب‌ها عوض می‌شود البته اگر شما علاقه زیادی به نرم‌ افزارهای کم مطرح دارید، در صورتی که در کار خود ممارست کنید و تخصصی و حرفه‌ای آموزش ببینید و کار کنید وقت سرخواروندن هم نخواهید داشت مهم این هست که خبره شوید.

AutoCAD

اتوکد که قدیمی‌ترین، باوفاترین، کاربردی ترین، ساده ترین، کارراه اندازترین و پرمخاطب ترین نرم‌ افزار طراحی مهندسی است. اتوکد علاوه بر این که در مهندسی مکانیک و ساخت و تولید کاربرد دارد در معماری و عمران هم کاربرد دارد.
خیلی‌ها اعتقاد دارند برای شروع یادگیری یک نرم‌ افزار طراحی مهندسی باید ابتدا از اتوکد شروع کرد گر چه این حرف پایه و اساسی ندارد ولی واقعا قابل تامل است.

کسانی که با اتوکد نقشه‌کشی کرده‌اند آنقدر اتوکد به دل آنها نشسته و با آنها راه اومده که اون نفرات حاضر نیستند اتوکد را با هیچ نرم‌ افزار دیگری حتی اگر کاملا پارامتریک باشد عوض کنند.

در بحث  CAM می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Powermill

آفرین و صد آفرین به پاورمیل با این همه متقاضی. واقعا پاورمیل در ایران اکثر بازار ماشین کاری رو به خودش اختصاص داده. راحتی کار با این نرم‌ افزار عدم نیاز به به یادگیری یک نرم‌ افزار طراحی موقع کار با پاورمیل، عدم برخورد ابزار به هندسه طراحی شده و عدم امکان تداخل ابزار و قطعه، فراگیری راحت، راحتی در به کارگیری (به طوری که با فراگیری کمتر از ده استراتژی ماشین کاری در پاورمیل می‌توانید ماشین کاری را شروع کنید)

منابع آموزشی فراوان، اساتید و کاربران زیاد جهت رفع اشکالات احتمالی از مزایای Power Mill می‌باشد.

MasterCAM

مسترکم نیر همانند پاورمیل نرم‌ افزار قوی و کاربردی برای ماشینکار هست ولی در ایران به گستردگی پاورمیل از مسترکم استفاده نمی‌شود. اگر شما علاقمند به مسترکم هستید این نرم‌ افزار در ماشین کاری کم نمی‌آورد و انتخاب خوبی است اما به بازار متقاضیان آن و منابع آموزشی کم یاب مستر کم نیز توجه کنید.

در بحث CAE می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Abaqus

آباکوس یکی از محبوب‌ترین نرم‌افزارهای تحلیل مهندسی است که بیشتر برای تحلیل‌های استاتیکی استفاده می‌شود نتایج خوب و درست  آباکوس باعث شده اطمینان مهندسین را به خود جلب کند و از آباکوس علاوه بر کارهای دانشجویی در کارهای حرفه‌ای فنی مهندسی هم استفاده می‌شود اگر به دنبال نرم‌افزار تحلیل استاتیکی مناسب هستید نرم‌افزار آباکوس گزینه بسیار مناسبی هست.

در کنار تحلیل استاتیکی شما می توانید کلی تحلیل‌های دیگر هم با آباکوس انجام دهید.

Ansys

نرم‌ افزار آمریکایی انسیس یکی از قدیمی‌ترین نرم‌ افزارهای تحلیل مهندسی می‌باشد که همانند آباکوس و رقیب آباکوس می‌باشد. منابع یادگیری انسیس در ایران زیاد هست و خیلی از شرکت‌ها از آن استفاده می‌کنند فراگیری نرم‌ افزار انسیس را به علاقمندان به تحلیل استاتیکی پیشنهاد می‌شود.

Fluent

اگر به دنبال نرم‌ افزار تحلیل سیالاتی خوب، کاربردی، دقیق و با منابع آموزشی هستید حتما فلوئنت را انتخاب کنید در اکثر رشته‌های مهندسی که نیاز به تحلیل سیالاتی وجود دارد نرم‌ افزار Fluent خیلی حرف برای گفتن دارد و تقریبا تمام نیاز شما را مرتفع می‌کند.

Adams

اگر مکانیزمی طراحی کرده‌اید و می‌خواهید آن مکانیزم را تحلیل دینامیکی کنید نرم‌ افزاری جامع و کامل‌تر از آدامز نخواهید یافت. به راحتی بعد از طراحی می‌توانید تحلیل‌های دینامیکی مختلف را از Adams بخواهید. برای تحلیل دینامیکی پیشنهاد دیگری نداریم.

ProCast

قبل از این که هزینه ساخت قالب را بکنید حتما از نرم افزار قدرتمند ProCast  استفاده کنید تا بتوانید با خیال راحت و در زمان و با هزینه کمتر ساخت را انجام دهید. این نرم افزار مورد استقبال بسیاری از دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته‌های متالوژی هست. با داشتن علم و دانش شناسایی مواد راحتتر می‌توانند تحلیل‌های صحیح‌تری از نرم افزار پروکست بگیرند.

بیشتر بدانید: آموزش پروکست

Moldex 3D

نرم افزار Moldex 3D یکی از نرم‌افزاهای تحلیل قالب‌های تزریق پلاستیک هست که دوشادوش نرم‌ افزار مولدفلو جهت تحلیل قالب‌های تزریق پلاستک در حال رقابت هستند.
مطمئنا استفاده از نرم‌ افزارهای تحلیل قالب تزریق پلاستیک قبل از ساخت قالب هم باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود و هم باعث بالا رفتن کیفیت محصول می‌شود از طرفی دیگر زمان تولید را هم با تحلیل و اطمینان از طرح قبل از ساخت قالب را هم نزدیک تر می‌کند.

PDMS

پرکاربردی‌ترین و دقیق‌ترین نرم‌ افزار تحلیل پاپینگ را می‌توان PDMS نام برد با این نرم‌ افزار می‌توانید هرجایی که نیاز به تحلیل‌های لوله کشی و تهویه مطبوع و مورد مشابه آن دارید استفاده کنید.

 و موارد غیر نرم افزاری مثل GD&T و یا کلید فولادها

به دانشجویان و فاغ التحصیلان رشته‌های مکانیک و ساخت تولید پیشنهاد موکد می‌شود که تلرانس‌ها و انطباقات را خوب فرابگیرید و با دانش GD & T چندین سر و گردن از دیگران بالاتر باشید.

بیشتر بدانید: آموزش gd&t

نتیجه گیری

نرم‌ افزار ابزاری است در دست طراحان و سازندگان تا بتوانند محصولات خود را هم سریع‌تر طراحی و تولید کنند و هم کیفیت را بالا ببرند و هزینه‌ها رو کاهش دهند اما این تصور که با یادگیری یک یا چند نرم‌ افزار طراح می‌شوید کاملا غلط و غیر ممکن است چون طراحی یک حرفه‌ای است که نیاز به آموزش و تخصص خاص خود دارد و نرم‌افزار فقط به شما کمک می‌کند تا طراحی و ساخت بهتری انجام شود.
فراگیری همه نرم‌ افزارهای حوزه کاری خودتان هم پیشنهاد نمی‌شود (گرچه اطلاع داشتن از قابلیت‌های هر نرم‌افزار مهم هست) شما سعی کنید یکی و در نهایت دو نرم‌ افزار را خیلی خوب و حرفه‌ای یاد بگیرید (از نرم‌افزارهای دیگه فقط اطلاعات اولیه داشته باشید) و در کنار تخصص خودتان از نرم‌افزار بهره بگیرید.